Μερικά από τα αποτελέσματα έρευνας που έγινε σε 51 κτίρια 6 ελληνικών πόλεων παρουσιάζονται συνοπτικά παρακάτω:

Δεδομένα ενεργειακής κατανάλωσης για θέρμανση και περιγραφή των εγκαταστάσεων συγκεντρώθηκαν για 51 κτίρια, και αναλύθηκαν για να μελετηθεί η επίδραση της θερμομόνωσης του κελύφους, της ηλικίας και της κατάστασης του συστήματος θέρμανσης στην πραγματική ενεργειακή κατανάλωση. Το 89% των κτιρίων χρησιμοποιεί κεντρικό σύστημα θέρμανσης χώρων και το 11% ηλεκτρικά συστήματα. Η κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση κυμαίνεται μεταξύ 31,6 – 284,6 kWh/m², με μέση κατανάλωση 110,7 kWh/m². Περίπου 43% των κτιρίων έχουν κατανάλωση μεγαλύτερη από την μέση τιμή των Ελληνικών καταγραφέντων κτιρίων, ενώ 18% έχουν μεγαλύτερη από την μέση τιμή των Ευρωπαϊκών καταγραφέντων κτιρίων. Από την κατανάλωση θερμικής ενέργειας, η ετήσια εκπομπή αερίων ρύπων ανά πολυκατοικία κυμαίνεται μέχρι 98,3 t για το CO₂, 0,19 t για το SO₂, 0,06 t για το CO, 0,06 t για το NO_x, 0,005 t για το CH₄ και 0,002 t για το NMVOC. Η ετήσια εκπομπή στερεών αποβλήτων ανά πολυκατοικία κυμαίνεται μέχρι 0,07 t για τέφρα και μέχρι 0,06 t για ογκώδη απόβλητα. Περίπου 48% των κτιρίων εκπέμπουν περισσότερους αέριους ρύπους και στερεά απόβλητα από τις μέσες τιμές των Ελληνικών καταγραφέντων κτιρίων.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, υπάρχουν περίπου 4 εκατ. κτίρια με συνολική επιφάνεια 552 εκατ. m², ενώ το 77% των κτιρίων είναι κατοικίες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοικιών βρίσκεται σε πολυκατοικίες και τα περισσότερα κτίρια είναι μεγάλης ηλικίας, με παλιές εγκαταστάσεις και χαμηλές ενεργειακές αποδόσεις. Ο Κανονισμός Θερμομόνωσης τέθηκε σε ισχύ το 1979, αντιγράφοντας τον πρώτο Γερμανικό Κανονισμό, καθορίζοντας τα μέγιστα όρια για την θερμοπερατότητα των διαφόρων στοιχείων (τοίχοι, οροφή, παράθυρα) και του κελύφους του κτιρίου. Η τυπική ενεργειακή κατανάλωση για θέρμανση σε κτίρια κατοικιών πριν το 1980 είναι περίπου 140 kWh/m² σε μονοκατοικίες και 96 kWh/m² σε πολυκατοικίες, ενώ για τα νεότερα κτίρια υπολογίζεται σε 92-123 kWh/m² και 75-94 kWh/m², αντίστοιχα [6]. Το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας είναι σημαντικό αφού, σύμφωνα με προγενέστερα στοιχεία, επί του συνολικού αριθμού των πολυκατοικιών διαθέτει θερμομόνωση μόνο το 5,1% στις τοιχοποιίες, 1,5% στο δάπεδο, 12,7% στην πιλοτή, 30,4% στην οροφή, 2,1% διαθέτει διπλά τζάμια και 4,2% έχει θερμομόνωση των σωληνώσεων θέρμανσης [7].

θερμανση ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΧΡΗΣΗς

Από τα καταγραφέντα κτίρια, 89% έχουν κεντρική θέρμανση ενώ 11% έχουν ανεξάρτητα συστήματα θέρμανσης. Από τα κτίρια με κεντρική θέρμανση, 90% χρησιμοποιούν πετρέλαιο, ενώ 10% χρησιμοποιούν σύστημα τηλεθέρμανσης.

Η θερμομόνωση του κελύφους του κτιρίου επηρεάζει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση. Από τα καταγραφέντα κτίρια 65% δεν είναι θερμομονωμένα, 33% είναι μερικώς θερμομονωμένα ενώ μόλις 2% είναι πλήρως θερμομονωμένα. Από τα μερικώς θερμομονωμένα κτίρια, 56% έχουν θερμομόνωση οροφής, 28% έχουν θερμομόνωση τοίχων και οροφής, 11% έχουν θερμομόνωση τοίχων και 6% έχουν θερμομόνωση δαπέδου. Μόνο το 4% των κτιρίων έχει διπλούς υαλοπίνακες σε όλα τα κουφώματα, ενώ το 15% των πολυκατοικιών διαθέτει διπλούς υαλοπίνακες σε ορισμένα διαμερίσματα.

Άλλος ένας παράγοντας που επηρεάζει την ενεργειακή κατανάλωση είναι το σύστημα παραγωγής θερμότητας. Από τους 44 λέβητες που επιθεωρήθηκαν, χαρακτηρίστηκαν σύμφωνα με την μεθοδολογία EPIQR, σε πολύ καλή κατάσταση (16%), σε καλή (41%), σε μέτρια (30%) και σε κακή (13%) που πρέπει άμεσα να αντικατασταθούν.

Για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, 29% των πολυκατοικιών χρησιμοποιούν αποκλειστικά ηλεκτρικούς θερμοσίφωνες, ενώ μόνο το 2% χρησιμοποιούν αποκλειστικά ηλιακούς συλλέκτες. Η μεγάλη πλειοψηφία των κτιρίων (69%) έχουν ηλιακούς συλλέκτες σε ποσοστό διαμερισμάτων που κυμαίνεται μεταξύ 3%-50% με μέση τιμή 20%.

Η πραγματική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση χώρων στα κτίρια που επιθεωρήθηκαν, προσδιορίστηκε σύμφωνα με τη κατανάλωση καυσίμου, εκφραζόμενη ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας, κυμαίνεται μεταξύ 31,6 kWh/m² (Ηράκλειο) και 284,6 kWh/m² (Τρίκαλα), με μέση τιμή 110,7 kWh/m². Η ενεργειακή κατανάλωση στην κλιματική ζώνη Α (Νότια) κυμαίνεται μεταξύ 31,6 – 82,2 kWh/m² με μέση τιμή 55,5 kWh/m², στην κλιματική ζώνη Β (Κεντρική) μεταξύ 42,1 – 284,6 kWh/m² με μέση τιμή 111,6 kWh/m² και στην κλιματική ζώνη Γ (Βόρεια) μεταξύ 72 – 245,9 kWh/m² με μέση τιμή 143,9 kWh/m².

Για να είναι δυνατή η σύγκριση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, η κανονικοποίηση της πραγματικής κατανάλωσης έγινε λαμβάνοντας υπόψη τις βαθμοημέρες θέρμανσης (ΒΗΘ) ανάλογα με τη θέση του κάθε κτιρίου. Η κανονικοποιημένη ενεργειακή κατανάλωση κυμαίνεται μεταξύ 0,03 – 0,15 kWh/m² ΒΗΘ με μέση τιμή 0,07 kWh/ m² ΒΗΘ (Εικόνα 1). Η ελάχιστη κατανάλωση καταγράφηκε σε κτίριο στη Λάρισα το οποίο είναι εξοπλισμένο με σύστημα αντιστάθμισης. Η μεγαλύτερη κατανάλωση καταγράφηκε σε κτίριο στα Τρίκαλα (που παρουσιάζει και την μεγαλύτερη πραγματική κατανάλωση), το οποίο δεν έχει θερμομόνωση, ενώ έχει πολλά ανοίγματα σε όλες τις όψεις με κουφώματα αλουμινίου και μονά τζάμια.

θερμανση χωρων και νερου ΧΡΗΣΗς

Οι επεμβάσεις που μελετήθηκαν για την εξοικονόμηση ενέργειας για τη θέρμανση χώρων, στο δείγμα των πολυκατοικιών που μελετήθηκαν, περιλαμβάνουν την προσθήκη θερμομόνωσης στους εξωτερικούς τοίχους (5 cm) και στην οροφή (5 cm), τοποθέτηση διπλών τζαμιών (συντελεστής απωλειών 1,9 W/m²Κ), βελτίωση της απόδοσης του συστήματος παραγωγής θερμότητας (0,9) και αεροστεγάνωση του κτιρίου (0,3 αλλαγές αέρα την ώρα). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των υπολογισμών, η μέση εξοικονόμηση ενέργειας είναι 26,6% για θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων, 24,4% για διπλά τζάμια, 18% για βελτίωση της απόδοσης του συστήματος παραγωγής θερμότητας, 12,7% για θερμομόνωση οροφής και 9,3% για αεροστεγάνωση του κτιρίου. Η ποσοστιαία διακύμανση της εξοικονόμησης ενέργειας για κάθε επέμβαση παρουσιάζεται στην Εικόνα 2. Τα μεγαλύτερα ποσοστά εξοικονόμησης παρατηρούνται για την τοποθέτηση διπλών τζαμιών, ενώ τα μικρότερα για την θερμομόνωση της οροφής, η οποία δεν επηρεάζει ολόκληρο το κτίριο, αλλά κυρίως τον τελευταίο όροφο.

Η επέμβαση που μελετήθηκε για την εξοικονόμηση ενέργειας στην παραγωγή ζεστού νερού χρήσης είναι η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών. Η εξοικονόμηση ενέργειας κυμαίνεται μεταξύ 6,6 – 30,1 kWh/m², με μέση τιμή 15,7 kWh/m². Η ποσοστιαία εξοικονόμηση κυμαίνεται μεταξύ 59,8% (Κοζάνη) και 75,4% (Ηράκλειο) με μέση τιμή 67,6%. 

Συμπεράσματα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα επιθεωρήσεων που έγιναν σε 55 Ελληνικές πολυκατοικίες, σε 6 πόλεις, καλύπτοντας και τις τρεις κλιματικές ζώνες της χώρας, προέκυψε ότι περίπου 43% των κτιρίων έχουν κατανάλωση μεγαλύτερη της μέσης τιμής των επιθεωρούμενων κτιρίων (110,7 kWh/m²), ενώ 18% έχουν μεγαλύτερη της μέσης τιμής των 349 πολυκατοικιών που επιθεωρήθηκαν σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες (167,9 kWh/m²).

Η ηλικία του κτιρίου και των εγκαταστάσεων θέρμανσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή του κατανάλωση. Από τα αποτελέσματα των καταγραφών όμως δεν προέκυψε ισχυρή επίδραση στην ενεργειακή κατανάλωση από την ηλικία του κτιρίου, του κεντρικού συστήματος παραγωγής θερμότητας, του δικτύου διανομής και των θερμαντικών σωμάτων. Ο αριθμός των εκτεθειμένων όψεων των κτιρίων που διαθέτουν ανοίγματα, καθώς και το ποσοστό των ανοιγμάτων, επηρεάζουν την ενεργειακή κατανάλωση. Η μέση τιμή είναι 118 kWh/m² για κτίρια με ανοίγματα και στις 4 όψεις, 111,9 kWh/m² για ανοίγματα σε 3 όψεις και 106,5 kWh/m² για ανοίγματα σε 2 όψεις.Η κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση είναι ένα από τα αίτια των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των κτιρίων.

Οι δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό τομέα είναι σημαντικές, αφού σχετικά μικρό ποσοστό των κατοικιών έχουν μερική θερμομόνωση και ακόμη μικρότερο είναι πλήρως θερμομονωμένα (μόνο το 6,7% των κτιρίων κατασκευάστηκε μετά από το 1980, οπότε άρχισε να ισχύει ο Κανονισμός Θερμομόνωσης). Από τα καταγραφέντα κτίρια 65% δεν είναι θερμομονωμένα, ενώ 81% δεν έχουν διπλά τζάμια. Οι δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, είναι πολύ σημαντικές αφού μόνο το 2% των Ελληνικών πολυκατοικιών που καταγράφηκαν χρησιμοποιούν αποκλειστικά ηλιακούς συλλέκτες (12% των διαμερισμάτων που καταγράφηκαν).